1. Anasayfa
  2. Havacılık Haberleri
Trendlerdeki Yazı

Yerli ve Milli Uçak Fabrikasının Hikayesi

Yerli ve Milli Uçak Fabrikasının Hikayesi
0

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda devletin hemen her kademesinde olduğu gibi uçak sanayisi de oldukça geri kalmış bir seviyedeydi. Borç içindeki devlet tamamen dışa bağımlı olmuş ve artık üretemez bir duruma gelmişti. Basit bir örnekle, I. Dünya Savaşı süresince tüm dünyada 165.000 uçak üretilmişken bu sayı Osmanlı Devleti envanterlerinde sadece 300 adet olarak görülmekteydi.

Yeni kurulan devlet daha fazla zaman kaybetmeden reformlar yaparak halkı refaha ulaştırmak ve ülkeyi o dönemde örnek aldığı batı medeniyeti seviyesine çıkarmak istiyordu. Bu amaçla yapılan çalışmalar sonucu kuruluşunu bizzat Mustafa kemal Atatürk’ün takip ettiği Türk Tayyare Cemiyeti 16 Şubat 1925 tarihinde kuruldu. Cemiyetin öncelikli amacı uçak üretmek için ihtiyaç duyulan personelin eğitim için yurtdışına göndermek, yabancı ülkelerden eğitmenler getirtmek ve rol model olacak uçaklar almaktı. Cemiyetin ilk toplantısında uçakları satın alacak parayı toplamak için yardım kampanyaları düzenlendi. Bunlardan bir tanesi de 10.000 TL toplayan il veya ilçenin adının alınacak ilk uçağa verilmesiydi. Bu parayı toplayarak İtalya’dan alınan ilk uçağa verilen isim Adana’nın Ceyhan ilçesinden gelmiş olup, bu uçağa “Ceyhan” ismi konulmuştu.

Yardımlarla ve biraz da devlet desteğiyle sıra uçak fabrikasının kurulacağı yere gelmişti. Bu konu mecliste bir süre görüşüldükten sonra Kayseri isminde karar kılınmıştı. Kayseri şehrinin seçilmesindeki en büyük etken, güvenlik konusuydu. Malum, ülke bir savaştan çıkmış ve meclis o savaştan büyük biz zaferle ayrıldığı gibi gerekli dersleri de çıkarmıştı. Ülkenin coğrafi yapısı düşünüldüğünde daha çok batı Batı Anadolu’ya kayan az sayıdaki sanayi yapısının tamamına yakını Yunan işgalinde yakılıp yıkılmıştı. Her ne kadar Lozan Barış Antlaşması imzalanmış ve ülkeye barış gelmiş olsa da, daha sonraki yıllarda olası bir savaş halinde gerçekleşecek bir saldırıda etrafı dağlarla çevrili olan Kayseri’nin işgali hiçte kolay olmayacaktı.

Kayseri güvenlik nedeniyle tercih edilmişti ama ortada büyük bir sorun vardı. O dönemde Kayseri’de demir yolu yoktu. Şehre demiryolu ulaşmadığından fabrika yapımında kullanılacak malzemeler Almanya’dan deniz yolu ile İskenderun’a getiriliyor, oradan trenle Ulukışla’ya ve oradan da deve ve kağnılar yardımıyla Kayseri’ye ulaşıyordu. Bu ulaşım sorunu doğal olarak inşaatın süresini de epey uzatıyordu. Tüm bu meşakkatli uğraşlar sonucu ilk yerli ve milli uçak fabrikası 1927 yılının sonunda tamamlanıyordu. Fabrikanın açılması ile gerek yurt dışından gelen eğitmenler, gerekse yurt dışına uçak yapımın öğrenmek için giden personelin katılımıyla fabrika kapanma süresine kadar 30 adet A-20, 3 adet F-13,24 adet Hawk, 43 adet Gotha olmak üzere 100’den fazla uçak üretmişti.

Ancak bu güzel ülkenin bir meyvesi daha siyasete kurban gitmiş, II. Dünya Savaşı döneminde başlayan Marshall yardımları ile fabrika kapanma noktasına gelmişti. Devlet bu dönemde Marshall yardımları ile ABD’den bol miktarda uçak satın alınca üretim yerini bugün de olduğu gibi tüketime bırakmıştı. Türkiyenin ilk ve tek yerli uçaklarını üreten Kayseri Tayyare Fabrikası tesisleri 1950 yılında uçak yapımını tamamen  bırakmış, uçak bakım ve onarımı amacıyla Kayseri Hava İkmal ve Bakım Merkezi olmuştu.

Hayatım Ucakkazalari.com :)

Yazarın Profili
İlginizi Çekebilir

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir