Havacılığa ilgi duyan insanlar olarak bizler mutlaka kokpitten kayda alınan kalkış videoları izlemişizdir. Ve muhakkak uçak pist başında hızlanmaya başladıktan sonra da pilotlardan V1, VR (Rotate) ve V2 komutlarını mutlaka duymuşsunuzdur. Peki bunlar ne anlama geliyor? Gelin hep beraber bakalım..
Neden pilotlar her kalkışta sırasıyla bu komutları yerine getiriyor? Bu yazımız da elimden geldiğince akılda kalıcı bir biçimde bu konuyu sizlere aktarmaya çalışacağım.
“Öncelikle bilmemiz gereken; buradaki ‘V’ nin, İngilizce ‘Velocity’ yani ‘Sürat’ anlamına geldiğidir. Yani bu hıza ulaştıktan sonra bizlere kalkışta uçağın sürati ve hızlanmasıyla ilgili bir şeyler anlatacağını söyleyebiliriz.”
V1,VR,V2 hızları her zaman için bu sırayla ilerler ve uçağınız ister bir Cesna 172 olsun, ister bir Boeing 747 olsun, yani en küçüğünden en büyüğüne kadar bütün uçaklarda hesaplanıp kullanılmaktadır.
Biraz Daha Detay Aktarmak Gerekirse;
Kendinizi kokpitte bir pilot olarak hayal edin. Pist başındasınız ve nazik bir şekilde gaz koluna güç vermektesiniz. Uçağın hızlanmaya başladığını hissedebiliyorsunuz. Bir süre sonra pist üzerindeki bir noktada V1 hızına ulaşırsınız. V1; bir uçağın tüm frenleme imkanlarını kullanarak kalkışı iptal edip emniyetli bir şekilde pistte tamamen durabileceği en son hızdır. Bu hızdan sonrası duruş için çok tehlikeli ve imkansıza yakındır. Kısacası, kalkış anında uçakta tehlike teşkil eden bir arıza ya da beklenmeyen bir durumla karşılaşırsanız, V1 hızına erişmeden uçuşu iptal edebilir ve emniyetli bir şekilde durabilirsiniz. Pist uzunluğu ve uçağın frenleme sistemleri sizin durabilmeniz için yeterli olmayacaktır. V1 hızından sonra kalkışı iptal ederseniz, büyük ihtimalle pist sonuna varmadan uçağı durduramayacaksınız ve pist dışına çıkacaksınız. Biz emniyetli uçuşu en önemli önceliğimiz olarak belirleyelim her zaman. V1 hızına ulaştıktan sonra uçağı kontrol eden pilot elini gaz kolundan çeker. Böylece artık durmak gibi bir seçenek yoktur ve kalkışa geçilir.
Şimdi ise olağan bir kalkış yaptığınızı düşünün. Pist başından hızlanmaya başladınız, yardımcı pilotunuz ‘V1’ hızına ulaştığınızı sesli bir şekilde beyan etti. Herhangi bir sorun olmadığı için V1 hızını aştınız ve hızlanmaya devam ediyorsunuz. Bir süre sonra pistin belirli bir noktasında VR yani Rotate süratine ulaşacaksınız. Gözlemci pilot ‘Rotate’ diyerek sizi bilgilendirecek ve siz de lövyeyi kendinize doğru çekerek uçağınızın burnunu kaldırıp pistten teker kesebileceksiniz. Anlaşıldığı üzere VR sürati, uçağın kanatları üzerinden yeterli hızda hava akımının geçtiği ve kontrol yüzeylerine burun kaldırıp teker kesecek komutun verilebileceği bir hızdır.
Eveet, Pistten teker keserek güvenli bir şekilde kalkışımızı yaptık. Şimdi de V2 süratine ulaşıyoruz. Peki V2 sürati nedir? V2; emniyetli kalkış hızı olarak tanımlanır. Bir motorun devre dışı kalması durumunda uçağın güvenle tırmanışına devam edip, pistin ilerisindeki bina, tepe, yapı vs gibi engelleri emniyetle aşabileceği hızdır. Eğer pistten teker kestikten sonra bir motorumuz herhangi bir sebepten ötürü çalışmayı durdurursa, V2 hızımızı koruyarak tek motorla güvenli bir şekilde tırmanışa devam eder, kalkış istikametindeki engellerden kaçınacak seviyeye ulaşır ve gerekli acil durum prosedürlerini uygularız. Aşağıdaki videoda yardımcı pilotun sırasıyla “One hundred”, “V1”, “Rotate!” bilgilendirmelerini nasıl yaptığına dikkat edin.
V1, VR ve V2 gibi tüm bu sürat tanımlamaları her kalkıştan önce özenle hesaplanır ve pist uzunluğu, rüzgar, hava durumu, uçağın kalkış ağırlığı, sıcaklık, fren kapasitesi ve motor gücü gibi bir çok değişkene bağlı olarak belirlenir. Olabildiğince sadeleştirerek anlatmaya çalıştığımız bu yazı, umarım siz havacılık meraklılarının, eğer varsa kalkış hızları hakkında aklındaki soru işaretlerini gidermiştir.
Sizin için bir video bırakıyorum, izleyip daha net anlayabilirsiniz.
